Η εφηβεία, αναμφίβολα, είναι ένα σημαντικό ορόσημο στη ζωή ενός ατόμου. Εγκαταλείπεται η παιδική αθωότητα και ξεκινάει το ταξίδι της ενήλικης ζωής. Ως ηλικιακή ομάδα, οι έφηβοι παλεύουν να αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους και προσπαθούν να γίνουν αποδεκτοί από τους συνομήλικους τους. Συμπεριφέρονται σαν να γνωρίζουν τα πάντα, χωρίς όμως να έχουν εμπειρική γνώση. Νιώθουν αήττητοι αλλά συχνά ανασφαλείς. Μερικοί έφηβοι τρελαίνονται για νέες εμπειρίες και προκλήσεις, ενώ λίγοι είναι αυτοί που αυτό-καταστρέφονται.
Προφανώς δεν είναι εύκολη η διαχείριση ενός δύσκολου εφήβου, είτε αυτοί είναι μαθητές, είτε παιδιά, είτε εργαζόμενοι. Ακολουθούν μερικοί τρόποι διαχείρισης, οι οποίοι μπορεί να βοηθήσουν έναν γονέα να ανταποκριθεί καλύτερα. Ίσως να μην ταιριάζουν σε όλες τις περιστάσεις, απλώς κάνουν ξεκάθαρο τι πιάνει και τι δε πιάνει σε κάθε περίπτωση και ίσως προλαμβάνει την κούραση.
Αποφύγετε την παραίτηση
Ένα από τα πιο κοινά χαρακτηριστικά ενός δύσκολου εφήβου είναι ότι αγαπούν να «πατούν» εκεί που πονάτε και να σας κάνουν να αντιδράσετε αρνητικά. Αυτό συμβαίνει με πολλούς τρόπους, όπως είναι η ανυπακοή, η αδιαφορία όταν μιλάτε, το αντιμίλημα, η παραβίαση του κανόνα, η απόρριψη, η εκδίκηση και η πρόκληση. Κατά τη διάρκεια αυτών των περιστάσεων, όσο πιο αντιδραστικοί και αναστατωμένοι γίνεστε, τόσο πιο πολύ δύναμη αποκτάει ο έφηβος – καθώς έχει επιτύχει το στόχο που έθεσε.
Ο πρώτος κανόνας είναι να διατηρήσετε τη ψυχραιμία σας. Όσο μικρότερο είναι το εύρος της αντίδρασης σας στις προκλήσεις του, τόσο πιο εύκολα μπορείτε να διαχειριστείτε μία κατάσταση μαζί του. Όταν νιώθετε αναστατωμένοι, πριν πείτε οτιδήποτε το οποίο θα χειροτερεύσει την κατάσταση, πάρτε μία βαθιά ανάσα και μετρήστε μέχρι το 10. Σε πολλές περιπτώσεις, όταν φτάνετε στο 10, η ψυχραιμία επανέρχεται, υπάρχει καλύτερη αντίδραση άρα και διαχείριση του θέματος. Εάν όμως φτάσετε μέχρι το 10 και είστε ακόμη αναστατωμένος, εγκαταλείψτε το χώρο που βρίσκεστε, εάν είναι δυνατόν, και συζητήστε το θέμα όταν θα έχετε ηρεμήσει.
Θέστε ξεκάθαρα όρια
Από τη στιγμή που οι περισσότεροι έφηβοι θέλουν όλο και πιο πολλές εμπειρίες και ανεξαρτησία, κάποιοι θα προσπαθήσουν να σας δοκιμάσουν για να ελέγξουν τις δυνάμεις τους. Σε εκείνη τη φάση, είναι σημαντικό να θέσετε όρια ώστε να διατηρήσετε μία ενεργή και εποικοδομητική σχέση. Τα όρια χρειάζεται να είναι σαφή, συγκεκριμένα και ξεκάθαρα.
Σχετικό άρθρο : Γονείς: 3 τρόποι για να βάλετε όρια στο παιδί αποφεύγοντας την τιμωρία
Το πιο σαφή όρια (αποκαλούνται και βασικά όρια, κανόνες σπιτιού, κανόνες ομάδας ή κώδικες επικοινωνίας) είναι αυτά που είναι δίκαια, λογικά και μπορούν να εφαρμοστούν εύκολα στη καθημερινότητα. Εάν αντιμετωπίζετε έναν δύσκολο έφηβο με τον οποίο δεν επικοινωνείτε τα όρια σας, δηλώστε του ότι από εδώ και πέρα και θα αλλάξουν μερικά πράγματα και αναλάβετε δράση.
Το πρώτο όριο σε όλες τις καταστάσεις είναι ο σεβασμός. Αυτό σημαίνει ότι όταν θα δείχνει σεβασμό στην οικογένεια, τότε θα παίρνει και αυτός τον σεβασμό και τα προνόμια που χρειάζεται.
Επιπλέον, και αναλόγως την περίσταση, δημιουργήστε μία λίστα με διαπροσωπικούς, οικογενειακούς, εκπαιδευτικούς ή εργασιακούς κανόνες. Η λίστα των ορίων θα πρέπει να είναι σύντομη, ξεκάθαρη και να προβάλλεται σε εμφανές σημείο στο σπίτι.
Φυσικά, μερικοί έφηβοι μπορεί να θέλουν να δοκιμάσουν τα όρια σας για να σας προκαλέσουν. Εάν συμβεί αυτό εφαρμόστε τα tips 3 και 7 που ακολουθούν.
Χρησιμοποιήστε ισχυρή και αποτελεσματική επικοινωνία
‘’Η τέχνη της επικοινωνίας είναι ο ηγετικός λόγος’’
Εφαρμόστε την ουσία της παραπάνω δήλωσης σε εφήβους. Όταν δυσκολεύεστε, επικοινωνήστε με ακρίβεια, πείτε όχι με διπλωματικό τρόπο και χωρίς αυστηρότητα και προσπαθήστε να καταδείξετε την ανάρμοστη συμπεριφορά του με λεκτικές δηλώσεις.
Όταν έχετε να κάνετε με εφήβους, εστιάστε στο ηγετικό στυλ
Ακόμα και στο σχολείο οι δασκάλες, όταν έχουν να κάνουν με ανυπάκουους μαθητές, δεν ασχολούνται με κάθε περίπτωση ξεχωριστά αλλά ξεκαθαρίζουν δημόσια και ανοιχτά όσα θέλουν και τα παιδιά ακολουθούν. Μία τεχνική είναι να ¨σπάνε¨ τις κλίκες στην πράξη (διαφορετικά θρανία και ομαδική δραστηριότητα).
Το ίδιο μπορεί να συμβεί και στους εφήβους (αλλά και σε άλλες καταστάσεις). Η εστίαση στην πηγή της ηγεσίας, η αναγνώριση και η ¨κατάκτηση¨ της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς, θα αποδυναμώσει τους εφήβους και έτσι θα συμπεριφερθούν κατάλληλα.
Σε πιο ήπιες περιστάσεις, δείξτε χιούμορ και εμπάθεια
Όταν το επιτρέπει η συνθήκη δείξτε εμπάθεια αλλά μην υπερβάλλεται σε αυτό. Ανταποκριθείτε με ένα χαμόγελο παρά με μία γκριμάτσα και πείτε με χιούμορ στον εαυτό σας ¨Πάλι τα ίδια κάνει¨ και συνεχίστε αυτό που κάνατε.
Αποφύγετε να λέτε σε έναν έφηβο τι πρέπει να κάνει σε ασήμαντα θέματα. Οι επίμονες και ανεπιθύμητες συμβουλές μπορεί να αγνοηθούν ή να θεωρηθούν απειλητικές για τη προσωπικότητα του. Με αυτό τον τρόπο, τον κάνετε εχθρό σας και τον τοποθετείτε απέναντι. Δώστε λογικό χώρο στον παιδί σας.
Όταν σας αναστατώνει, αντί για θυμό, εκνευρισμό ή άγχος, διατηρήστε απόσταση, πάρτε μία ανάσα και συμπληρώστε την πρόταση ‘’Δεν είναι εύκολο να…..’’.
Για παράδειγμα:
- Ο γιος μου είναι τόσο ευερέθιστος. Δεν είναι εύκολο να πάρει την ανεξαρτησία που θέλει ενώ ζει ακόμη μαζί μας.
- Η κόρη μου δεν είναι τόσο ανθεκτική. Δεν είναι εύκολο να ασχοληθεί με το σχολείο ή με την πίεση των συμμαθητών της.
- Αυτός ο μαθητής δεν έχει κίνητρο. Δεν είναι εύκολη η απόδοση στις αναθέσεις και η κατανόηση ότι είναι πιο πίσω από τους άλλους.
Ωστόσο, βεβαιωθείτε ότι οι δηλώσεις εμπάθειας δεν δικαιολογούν τη μη αποδεκτή συμπεριφορά.
Το βασικό είναι να υπενθυμίζετε στον εαυτό σας ότι πολλοί έφηβοι παλεύουν μέσα τους και σε κάθε εμπειρία εστιάζουν στο εδώ και τώρα.
Γι’ αυτό το λόγο σε αρκετές περιπτώσεις, κρατήσετε απόσταση και κάποια ηρεμία.
Δώστε τους την επιλογή της παροχής βοήθειας σε κάποιο πρόβλημα
Πολλοί δύσκολοι έφηβοι συμπεριφέρονται έτσι επειδή πιστεύουν ότι οι ενήλικες δεν μπορούν να τους ακούσουν. Όταν δείτε έναν έφηβο αναστατωμένο ή αγχωμένο, δώστε του την επιλογή να μιλήσει μαζί σας εάν θέλει, λέγοντας ‘’Είμαι εδώ για να σε ακούσω εάν θέλεις’’. Να είστε διαθέσιμοι και απλώς υπενθυμίστε του, χωρίς να επιμένετε. Αφήστε τον να έλθει σε εσάς όταν θα είναι έτοιμος.
Σε μερικές περιπτώσεις όταν επικοινωνείτε μαζί του για κάποια εμπειρία, ακούστε χωρίς να σχολιάσετε. Σαν να είστε φίλος του (παρά την ήδη υπάρχουσα σχέση γονέα – παιδιού). Επιτρέψτε του να νιώθει ότι μπορεί να σας εμπιστευτεί.
Πριν δώσετε κάποια συμβουλή, ρωτήστε τον εάν είναι πρόθυμος να σας ακούσει. Για παράδειγμα, πείτε ‘’Θέλεις να ακούσεις τι σκέφτομαι γι΄ αυτό το θέμα; Εάν όχι, δε πειράζει. Είμαι εδώ να σε ακούσω απλώς’’.
Όταν συζητάτε, ενταχθείτε σε ένα διάλογο επίλυσης προβλημάτων. Μπορείτε για παράδειγμα να πείτε ¨Εάν έχεις αυτό το αποτέλεσμα, πως θα το χειριζόσουν;’’. Δείτε ποιες ιδέες προτείνουν και συζητήστε το. Εάν είναι δυνατόν, μη δίνεται μόνο μία επιλογή δράσης. Εξετάστε όλα τα πιθανά συμβάντα και καταλήξτε μαζί στην πιο αποδεκτή λύση.
Από την άλλη πλευρά, εάν ακούτε μόνο παράπονα και κριτική, μη συμφωνείτε και μη διαφωνείτε μαζί του. Απλώς πείτε του ότι θα έχετε αυτό που είπε στο μυαλό σας και ελέγξτε (στην πράξη) εάν έχει δίκιο.
Σε σοβαρές περιπτώσεις, εφαρμόστε συνέπειες και επιβάλλετε τον σεβασμό και την συνεργασία
Εάν ένας έφηβος επιμένει και αντιστέκεται στα όρια και στους περιορισμούς, μη λέτε απλά ‘’Όχι, δε θα το κάνεις!’’, αλλά επισημάνετε σε αυτόν τις επερχόμενες συνέπειες και δώστε του το περιθώριο να επιλέξει.
Η αναγνώριση των συνεπειών είναι μία αρκετά ισχυρή ικανότητα όταν θέλουμε να αντισταθούμε σε κάποιον. Όταν δίνονται οι συνέπειες μίας πράξης, τότε το άτομο ωθείτε από την αντίσταση στη συνεργασία.
Η Αnna Freud στο έργο της ¨Adolescence: The Psychoanalytic Study of the Child: Vol 13, No 1’’ (1958) αναφέρει:
«Η αναταραχή της εφηβείας είναι αναπόφευκτη, χρήσιμη και απαραίτητη για την ομαλή εξέλιξη του ατόμου».
Πηγές: psychologytoday.com, eltherapy.gr
Διαβάστε επίσης:
Γονείς: 3 τρόποι για να βάλετε όρια στο παιδί αποφεύγοντας την τιμωρία.
Πανελλαδικές 2023: Έχει νόημα να είναι εύκολα τα θέματα;
Τρεις και ένας οι βασικοί στόχοι των εφήβων.
Φοιτητές που καθυστερούν να τελειώσουν τις σπουδές τους – Τμήματα με προβλήματα.
